Lange Commandeursstraat
De Lange Commandeursstraat is een van de oudste straten in Valkenburg.
In 1241 had graaf Willem II van Holland het patronaatsrecht van Valkenburg geschonken aan de Duitse Orde.
Die Duitse Orde was een gemeenschap van ridders en geestelijken die sinds de kruistochten veel politieke invloed bezat.
Het patronaatsrecht hield in dat men een voorstel voor de benoeming van een pastoor mocht doen, dat dan nog door de bisschop bekrachtigd moest worden. De orde moest daarvoor wel de pastoor en de kerk onderhouden, maar ontving ook de inkomsten van de parochie.
In 1250 werd er aan de Lange Commandeursstraat een commandeurshuis (pastorie) gebouwd, waaraan de straat dus zijn naam heeft te danken. Ook de beide Katwijken vielen onder het commandeurschap en daarom vinden we in Katwijk aan de Rijn ook een Commandeurslaan en een Commandeurspad.
Die Duitse Orde was een gemeenschap van ridders en geestelijken die sinds de kruistochten veel politieke invloed bezat.
Het patronaatsrecht hield in dat men een voorstel voor de benoeming van een pastoor mocht doen, dat dan nog door de bisschop bekrachtigd moest worden. De orde moest daarvoor wel de pastoor en de kerk onderhouden, maar ontving ook de inkomsten van de parochie.
In 1250 werd er aan de Lange Commandeursstraat een commandeurshuis (pastorie) gebouwd, waaraan de straat dus zijn naam heeft te danken. Ook de beide Katwijken vielen onder het commandeurschap en daarom vinden we in Katwijk aan de Rijn ook een Commandeurslaan en een Commandeurspad.
Lange Commandeurssteeg ca. 1920 Lange Commandeursstraat 1965
Merk op dat de Lange Commandeursstraat in 1920 nog Lange Commandeurssteeg heette. In 1942 werden enkele straatnamen in Valkenburg gewijzigd, waarbij de beide Commandeursstegen werden bevorderd tot Commandeursstraten.
Wat tegenwoordig de Katwijkerweg, Hoofdstraat en Voorschoterweg heet, heette tot 1942 allemaal Valkenburgerweg, meestal Straatweg genoemd en de Kerkweg heette Sluissteeg.
1920 - Blik vanaf de Kruisweg in de steeg 1963 - Blik vanaf de Kruisweg in de steeg
Op de foto uit 1920 kijken we links de Lange Steeg in. Geheel rechts zien we de voorgevel van de de boerderij van J.C. van der Nagel, die later in bezit kwam van zijn schoonzoon Dirk de Vries. De boerderij moest in 1978 plaats maken voor de bouw van vijf woningen aan de Kruisweg.
Op beide foto's zien we rechts aan het begin van de Lange Steeg een winkelpand dat in 1916 werd gebouwd op de plaats waar jarenlang een vervallen schuur had gestaan.
Hier vestigde W. Jansen een manufacturenzaak.
Jansen was tevens postkantoorhouder. Zijn vrouw heette Siets en het echtpaar ging op het dorp dus door als Siets en Wim. Op zijn Valkenburgs klinkt Wim als Wum en uit Siets en Wum ontstond Sietefum.
In 1939 nam het echtpaar Arie de Vries en Berdine (Dien) Meijering de zaak over. Jansen verhuisde naar de Straatweg, waar tevens het postkantoor een plaats kreeg.
Omdat Arie de Vries zelf als tuinder werkzaam was, werd de zaak gedreven door zijn vrouw, zodat je als kind niet naar De Vries werd gestuurd om een klosje garen, maar naar Dien Meijering. In 1950 emigreerde het gezin De Vries naar Canada en werd de zaak overgenomen door H.J. Planje uit Katwijk.
Vervolgens kwam de zaak in 1958 in bezit van Van der Spek en tenslotte werd in 1966 De Jong eigenaar. In 1986 werd het pand gesloopt.
Wat tegenwoordig de Katwijkerweg, Hoofdstraat en Voorschoterweg heet, heette tot 1942 allemaal Valkenburgerweg, meestal Straatweg genoemd en de Kerkweg heette Sluissteeg.
Op de foto uit 1920 kijken we links de Lange Steeg in. Geheel rechts zien we de voorgevel van de de boerderij van J.C. van der Nagel, die later in bezit kwam van zijn schoonzoon Dirk de Vries. De boerderij moest in 1978 plaats maken voor de bouw van vijf woningen aan de Kruisweg.
 |
| Lange Commandeursstraat 19 slooprijp |
Hier vestigde W. Jansen een manufacturenzaak.
Jansen was tevens postkantoorhouder. Zijn vrouw heette Siets en het echtpaar ging op het dorp dus door als Siets en Wim. Op zijn Valkenburgs klinkt Wim als Wum en uit Siets en Wum ontstond Sietefum.
In 1939 nam het echtpaar Arie de Vries en Berdine (Dien) Meijering de zaak over. Jansen verhuisde naar de Straatweg, waar tevens het postkantoor een plaats kreeg.
Omdat Arie de Vries zelf als tuinder werkzaam was, werd de zaak gedreven door zijn vrouw, zodat je als kind niet naar De Vries werd gestuurd om een klosje garen, maar naar Dien Meijering. In 1950 emigreerde het gezin De Vries naar Canada en werd de zaak overgenomen door H.J. Planje uit Katwijk.
Vervolgens kwam de zaak in 1958 in bezit van Van der Spek en tenslotte werd in 1966 De Jong eigenaar. In 1986 werd het pand gesloopt.
In 1951 moest in de Lange Steeg de riolering vernieuwd worden en werd de steeg ook opnieuw bestraat. Op sommige plekken werden de rode klinkers vervangen door gele om aan te geven waar de muren van het castellum hadden gelegen. Wie toen door het dorp wandelde kon die muren niet missen. Ze zijn nu door onopvallende bronzen knoppen in de bestrating vervangen.
De vrouw in de deuropening is Anna, de vrouw van Jan Ouwersloot.
Aan het eerste huis dat we rechts op de foto zien, zijn twee trieste verhalen verbonden.
In 1945 woonde daar de Katwijkse visser Ewoud Plokker. Toen de vissersvloot door de oorlog in 1944 geheel stil was komen te liggen had hij werk gevonden in Valkenburg. Heel kort na de bevrijding in 1945 echter trok de zee hem weer en met een van de eerste loggers die weer naar zee gingen, vertrok ook Ewoud. Zijn schip, de KW 168 vertrok vanuit Katwijk via de Oude Rijn naar IJmuiden.
Toen de logger Valkenburg passeerde was de hele Lange Steeg uitgelopen om hem bij boer Bakker uit te zwaaien. Ewoud kwam nooit weerom; op 27 juli 1945 liep de boot op een mijn en slechts één opvarende werd gered.
De weduwe Plokker krijgt voor zichzelf en drie kinderen onder de 16 jaar een uitkering van 2 gulden en 50 cent per werkdag. "De vis wordt duur betaald."
In 1966 woonde in hetzelfde huis Jan van der Nagel (Johannes Gerardus) die bij een ongeluk met een bromfiets om het leven kwam.
Op de foto uit 1965 zien we aan het begin van de Lange Steeg ook een verkeersbord dat het inrijden met bespannen wagens verbiedt. Dat bord had toen eigenlijk alleen betekenis voor Jan Ouwersloot (1910-1993), die met zijn paard en brik door de Lange Steeg moest rijden om bij zijn paardenstal te komen. Ik geloof niet, dat Jan dat bord erg serieus heeft genomen.
De vrouw in de deuropening is Anna, de vrouw van Jan Ouwersloot.
Aan het eerste huis dat we rechts op de foto zien, zijn twee trieste verhalen verbonden.
In 1945 woonde daar de Katwijkse visser Ewoud Plokker. Toen de vissersvloot door de oorlog in 1944 geheel stil was komen te liggen had hij werk gevonden in Valkenburg. Heel kort na de bevrijding in 1945 echter trok de zee hem weer en met een van de eerste loggers die weer naar zee gingen, vertrok ook Ewoud. Zijn schip, de KW 168 vertrok vanuit Katwijk via de Oude Rijn naar IJmuiden.
Toen de logger Valkenburg passeerde was de hele Lange Steeg uitgelopen om hem bij boer Bakker uit te zwaaien. Ewoud kwam nooit weerom; op 27 juli 1945 liep de boot op een mijn en slechts één opvarende werd gered.
De weduwe Plokker krijgt voor zichzelf en drie kinderen onder de 16 jaar een uitkering van 2 gulden en 50 cent per werkdag. "De vis wordt duur betaald."
In 1966 woonde in hetzelfde huis Jan van der Nagel (Johannes Gerardus) die bij een ongeluk met een bromfiets om het leven kwam.
Op de foto uit 1965 zien we aan het begin van de Lange Steeg ook een verkeersbord dat het inrijden met bespannen wagens verbiedt. Dat bord had toen eigenlijk alleen betekenis voor Jan Ouwersloot (1910-1993), die met zijn paard en brik door de Lange Steeg moest rijden om bij zijn paardenstal te komen. Ik geloof niet, dat Jan dat bord erg serieus heeft genomen.
In 1969 begon de sloop van de Lange Steeg met de afbraak van nr. 17, het huis waar in 1946 de familie Heus woonde en waar toen al het bord ONBEWOONBAAR VERKLAARDE WONING op prijkte.
In 1975 was men het er in de gemeenteraad niet over eens of het pand Lange Commandeursstraat 11 wel of niet gesloopt moest worden. De slopers wonnen.
Ik heb zo het idee dat de tegenoverliggende panden nu gemakkelijker verkocht zouden worden als men die woning toen had laten staan.
Van de panden die in 1920 de Lange Steeg vormden, is er Anno 2014 niet één meer te vinden. In 1974 nam het toenmalige gemeentebestuur het onzalige besluit alle panden van voor 1930 te slopen en zo sneuvelden er ook de twee diaconiehuisjes in de steeg, die eigenlijk verdienden op de monumentenlijst geplaatst te worden.
Van de huizen die er in 1965 stonden, is dus slechts het rijtje huizen dat kort voor de Tweede Wereldoorlog werd gebouwd terug te vinden. Die huizen zijn trouwens, zeker van binnen, grotendeels zo verbouwd, dat de eerste bewoners ze nauwelijks zouden herkennen.
Waar het jongetje voor de treetjes van de poort staat, zien we nu een witte garagedeur van Castellumplein 5
Het laatste stukje Lange Steeg in 2014
Geen opmerkingen:
Een reactie posten